De Klokken fan Berltsum
De klokken fan Berltsum is een spectaculair verhaal dat gaat over de geschiedenis van Berltsum.
In 1593 werd een z.g. luidklok (we noemen deze de vrouwenklok) vervaardigd voor en geplaatst in de kruiskerk van Berltsum. In 1663 werd haar partner afgeleverd. Samen hingen ze in de omvangrijke toren en waren, in een mooie interval, te horen in de wijde omgeving.
In 1777 werden de kruiskerk en de bijbehorende toren afgebroken. Twee jaar later werd de huidige Koepelkerk gebouwd. De vrouwenklok met een gewicht van 1070 kg werd in deze kerk geplaatst. Haar partner met een gewicht van 1900 kilo werd niet geplaatst. Gezien de constructie in de Koepelkerk, waar meerdere pilaren de klokkenstoel boven de kerk dragen, was dit wel de bedoeling . Waarschijnlijk was de klok van Berltsum niet te zwaar maar te groot. De mannenklok bleef daarna 20 jaar op het kerkhof staan. Voor de financiering voor de bouw van de kerk in 1779 verkocht men al het afbraakmateriaal van de oude kruiskerk alsmede de kerkboerderij. De mannenklok echter werd niet verkocht.
Na Napoleon was er tijdens de tweede wereldoorlog opnieuw een machthebber die het bestaan van de klokken op de proef stelde. Op last van de Duitse bezetter werd in 1943 de vrouwenklok in Berltsum naar beneden gehaald om omgesmolten te worden voor de oorlogsindustrie en in Mannheim werd de mannenklok opgehaald om dezelfde reden. In Berltsum heeft de klok twee uur geluid (gehuild) voordat de Duitsers de klok meenamen. Beide klokken hebben “overleefd”. Tot omsmelten is het niet gekomen. De Wallonenglocke werd terug gevonden in Frankfurt en ook de klok uit Berltsum kwam terug en werd opnieuw geïnstalleerd in de Koepelkerk.
projectplan
Kunnen de geliefden weer samenkomen?
Het idee van de Bertltsumers voor het project van Under de Toer is om de twee geliefden weer samen te laten klinken. Dit zou enkele decennia geleden nog onmogelijk zijn maar met een satellietverbinding Berltsum/Mannheim is het nu mogelijk. Het livemoment waarop de klokken in het Friese Berltsum en het zuidduitse Mannheim tegelijk te horen zijn, zal een bijzonder moment worden in het jaar 2018 waarin Leeuwarden culturele hoofdstad van Europa is.